Osmanlı denizciliği ile ilgili her şey su yüzüne çıktı.

Osmanlılar ve Deniz denilince günümüz tarihçileri arasında ilk akla gelen Prof. Dr. İdris Bostan'ın Osmanlı deniz politikaları, teşkilatı ve gemileri hakkındaki son eseri okuyucuyla buluştu. Yazar, bu konuda uzun yıllar yaptığı araştırma ve inceleme sonuçlarını analitik ve didaktik bir şekilde sunmaktadır. Eser, Osmanlılarda denizciliğinin başlangıç serüveninden başlayarak, deniz seferleri, fetihleri, neredeyse bir Osmanlı içi denizi halini alan Akdeniz üzerindeki politikaları yanında özellikle Osmanlı gemi teknolojisi ve gelişmesi konusunda arşiv belgelerine dayalı olarak bilgiler içermektedir.

Eserin ikinci önemli yönü, denizcilik ve Osmanlı deniz teşkilatı, deniz kuvvetleri, gemi inşa ve tersaneleri, donanma gücü ile Osmanlı tersanelerinde inşa edilen savaş gemileri hakkında denizcilik tarihi araştırmaları açısından oldukça önemli bilgiler vermektedir.

Bilindiği üzere deniz gaziliği geleneğine dayanan Osmanlı denizciliği, kısa zamanda Akdeniz'de yüzyıllardır söz sahibi olan Venedik, Ceneviz, İtalya ve Portekiz gibi Akdeniz devletleri ile rekabet edecek seviyeye ulaşmıştır. Özellikle Beylikten imparatorluğa geçişte İstanbul kuşatmasında deniz kuvvetleri önemini hissettirmiştir. Mısırın fethi ile Hint Okyanusuna (Bahr-i Muhit)'e açılan Osmanlı denizcileri, burada hem Kızıldeniz avantajını hem de teknolojik üstünlüğünü kullanarak asırlar boyu varlığından söz ettirmiştir.

İdris Bostan, eserinde tarihi gelişmelere paralel olarak, Tersane-i Amir'nin kurulması, imparatorluk donanmasının teşkili, kaptan-ı deryalığın oluşumu, ilk deniz beylerbeyi kaptan-ı derya Barbaros Hayreddin Paşa ve deniz seferlerini yorumlayarak bir Osmanlı denizciliği kronolojisini de ortaya çıkarıyor.

Eserin ikinci bölümü, Kadırgadan kalyona Osmanlı gemi teknolojisinde değişim başlığını taşımaktadır. Bölüm başlığından da anlaşılacağı üzere, burada Osmanlıların dünyada değişen gemi teknolojileri takiplerine, bu çerçevede alınan önlemlere ve yapılan çalışmalara ayrılmıştır. Mezemorto Hüseyin Paşa'nın stratejik önem taşıyan 1701 Bahriye Kanunnamesi ve kalyon tipi savaş gemilerinin yükselişi konularını 1770 Çeşme faciasından sonra gerek teknik eğitim gerekse Tersane ve donanmada yapılan reform hareketleri bu bölümde yer almıştır.

Yazar kitabın üçüncü bölümünü tamamen Osmanlı deniz organizasyonuna ayırmıştır. Bu bölüm bütün Osmanlı Bahriye yönetimini, donanma ricalini, Tersane halkını, gemi mürettebatı ve hizmetlilerini, deniz savaşçılarını ve bütün teşkilatın ihtiyaçlarının nasıl karşılandığını bahislerine ayrılmıştır. 

Dördüncü bölüm, Osmanlı donanmasındaki gemilere ayrılmıştır. En basitinden en gelişmişine kadar bütün Osmanlı gemileri, yapımları, teknolojileri ve varsa resim ya da minyatürleriyle bu bölümde yer almaktadır. Burada Osmanlı gemi nomenklatürünün bir örneği oluşturulmaya çalışılmıştır.

Eser, konuya ilgi duyan araştırmacılar için büyük bir define gibidir. Bunun yanında kitapta sade bir üslubun kullanılmış olması ve çok sayıda görsel malzeme ile desteklenmiş olması muhtemelen genel okuyucunun da dikkatini çekecektir.