Clemens Emin Bosch (1899-1955)

Alman asıllı eskiçağ tarihçisi ve nümizmatik uzmanı olan Clemens Bosch, 6 Ekim 1899 tarihinde Köln'de (Almanya) doğmuştur. Heidelberg ve Berlin üniversitelerinde eskiçağ tarihi, klasik filoloji ve arkeoloji eğitimi almıştır. 1920'de Heidelberg Üniversitesi Eskiçağ Tarihi Kürsüsü'nde doktora yapmaya başlamış ve Die Quellen des Valerius Maximus; ein Beitrag zur Erforschung der Literatur der historischen Exemplar başlıklı tezini 1925 yılında tamamlamıştır. Bu tarihten sonra ilkçağ Küçük Asya sikkeleri üzerinde çalışmaya yönelmiş ve tüm bilimsel çalışmalarını bu alana yoğunlaştırmıştır. 1930 yılında Halle Üniversitesi Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü'nde (Institut für Altertumswissenschaft) baş asistan olarak görev yapmaya başlamıştır. Roma İmparatorluk devri Küçük Asya sikkeleri üzerine hazırladığı Die kleinasiatischen Münzen der römischen Kaiserzeit başlıklı tez çalışmasıyla 1932 yılında doçent olmuştur. Naziler, yönetimi ele geçirdikten sonra, eşi Johanna Bosch ari ırktan olmadığından, üniversitedeki görevinden uzaklaştırılmıştır. Böylece, Almanya'da akademik ilerleme ortamı bulamayan Dr. Clemens Bosch, 1935 yılında Türkiye'ye iltica etmiştir.

1 Kasım 1935 tarihinden itibaren İstanbul Arkeoloji Müzesi'nde, "meskûkat mütehassısı" olarak görevlendirilmiştir. Böylece asıl ilgilendiği konu olan Küçük Asya sikkelerinin merkezine gelmiş, burada zengin bir malzeme ile karşılaşmış ve araştırma sahasıyla ilgili rahat bir çalışma ortamı bulmuştur. 1939 yılına kadar İstanbul Arkeoloji Müzesi'nde nümizmatik uzmanı olarak çalışmış ve antik sikke koleksiyonlarını sınıflandırmıştır. İstanbul Arkeoloji Müzesi'nde çalıştığı dönemde, müzede teşhir edilen Yunan, Roma ve Bizans sikkeleri için 3 ciltlik bir katalog ve Eski Sikkeler Rehberi: 1. Bölüm: Yunan-Romen-Bizantin ve Avrupa Sikkeleri başlığını taşıyan bir rehber kitap hazırlamıştır.

İkinci Dünya Savaşı'nın başlamasıyla, İstanbul Arkeoloji Müzesi'ndeki tablet ve sikke koleksiyonları ve çeşitli eserler, güvenlik amacıyla Anadolu şehirlerindeki küçük müzelere nakledilmeye başlanmıştır. Bunun üzerine C.E. Bosch, çalışmalarını İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde sürdürmüştür. 15.12.1939 tarihinde toplanan Profesörler Meclisi, ittifakla, kendisini 18.12.1939 tarihinden itibaren Hellenistik ve Roma devirleri profesörlüğüne seçmiştir. C.E.Bosch, Edebiyat Fakültesi'nde tarih ve arkeoloji bölümlerinin lisans öğrencilerine Yunan ve Roma tarihi ve nümizmatik sahalarında dersler vermeye başlamış, ders kitapları hazırlamış, eskiçağ tarihi, nümizmatik ve epigrafya sahalarında bilimsel araştırma ve yayınlar yapmıştır. Türk öğrenci ve asistanların yetişmesine katkıda bulunan ve doktora tez danışmanlığı da yapan C.E. Bosch, Anadolu'nun birçok yerini gezerek bilimsel incelemelerde bulunmuş, ayrıca kazı çalışmalarına da katılmıştır.

Prof. Dr. Emin Bosch, 1951 yılında felç geçirdikten sonra bir daha eski sağlığına kavuşamamış ve bilimsel çalışmalarını sürdürememiştir. Bu durum üzerine, Edebiyat Fakültesi Profesörler Kurulu, 2 Ağustos 1954 tarihli toplantısında, C.E. Bosch'un üniversite ile yaptığı mukaveleyi fesih kararı almıştır. Hastalığı ilerleyen C.E. Bosch, yaklaşık bir yıl sonra, 22 Temmuz 1955'de İstanbul'da vefat etmiştir.

 Kaynak: Sevtap Kadıoğlu - Gaye Şahinbaş Erginöz, "Clemens Mehmet Emin Bosch (1899-1955): Eskiçağ Tarihi ve Nümizmatik çalışmalarına katkıda bulunan bir bilim adamı," İstanbul Teknik Üniversitesi'nde 24-29 Nisan 2007 tarihlerinde düzenlenen XI.Uluslararası Akdeniz Arkeolojisi Sempozyumu'na (XIth International Symposium on Mediterranean Archeology, SOMA) sunulan bildiri. Genişletilmiş İngilizce metin, C.E. Bosch'un yayın listesi ile birlikte sempozyum bildirileri içinde yayımlanacaktır (ArcheoPress, BAR International Series, Oxford).