Ayasofya Müzesi’nin Bahçesindeki Yatay Güneş Saati Ayasofya Müzesi’nin bahçesinde, eskiden burada bulunan muvakkithanenin bir güneş saati bulunmaktaydı. Ancak bu saatin yalnızca ayağının günümüze gelmiş olması, çubuklarının kopuk ve çizimlerinin tamamen silinmiş olması, buraya yeni bir Osmanlı yatay güneş saatinin tasarlanarak yerleştirilmesi projesini gündeme getirmiştir. Proje, Prof. Dr. Atilla Bir (İTÜ) , Prof. Dr. Mustafa Kaçar (İ.Ü.),  Doç.Dr. Burak Barutçu’nun (İTÜ) ve Ahmet Demirtaş’ın katkılarıyla hayata geçirilmiştir. Mevcut ayağın üzerine takılan kristal camdan saat üzerinde,

onaltıncı yüzyılda kullanılagelen türden biri zevali diğeri gurubi iki saat çizimi bulunmaktadır. Bunun haricinde günümüzde kullanılmakta olan uluslararası saat sistemine geçişi sağlayan bir de tablo yer almaktadır. Bu saatin tasarımında Topkapı Sarayı Müzesi bahçesinde bulunan yatay güneş saati örnek alınmıştır. Ayasofya Müzesi Bahçesi’ne bu güneş saatinin yerleştirilmesinin amacı, eski Muvakkithane’ye dikkat çekmek ve Ayasofya Müzesi’ni ziyaret edenlere bir Osmanlı güneş saatini tanıtmaktır. Fotoğraf Dr. Aras Neftçi tarafından çekilmiştir. Saatin teknik detaylarını okumak için tıklayınız.

Fatih Camii Düşey Güneş Saati Fatih Camii’nin sağlamlaştırma çalışmaları sırasında, çubukları kopmuş ve çizgileri silinmiş olan düşey güneş saatinin yenilenmesi teklif edilmiş ve saatin konumu göz önünde bulundurularak bilgisayarda çizimleri gerçekleştirilmiş, çubuk boyları hesaplanmış, saatin eskiden olduğu gibi görülebilmesini sağlayacak şekilde çizimler boyanmıştır. Ayrıca, ilgilenenlerin bilgilendirilmesi için üç dilde açıklama panoları hazırlanmıştır. Proje, Prof. Dr. Atilla Bir (İTÜ) , Prof. Dr. Mustafa Kaçar (İ.Ü.),  Doç.Dr. Burak Barutçu’nun (İTÜ) ve Yusuf Yılmaz’ın (yüklenici) katkılarıyla hayata geçirilmiştir. Bu saat hakkında teknik bilgi içeren makaleyi okumak için tıklayınız. Burada yayımladığımız Fatih Camii güneş saatinin fotoğrafı Dr. Aras Neftçi tarafından çekilmiştir.

Mustafa İnan'ın hayatı tiyatro sahnesinde ! Bir Bilim Adamının Oyunu: Mustafa İnan O.Atay’ın “Bir Bilim Adamının Romanı: M.İnan” kitabından uyarlanmıştır oyun-tek perde Tarih: 25 Aralık salı 20:00 Yer: İTÜ Maçka Kampüsü İşletme Fakültesi Tiyatro Salonu Rezervasyon için: 0554 774 9468 veya tesahne@gmail.com Daha fazla bilgi için tıklayınız.

İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi
Bilim Tarihi Bölümü yeniden açıldı.

Lisansüstü programına 2010-2011 eğitim-öğretim yılından itibaren öğrenci kabul edecek olan bu bölüm, Türkiye'de fiilen eğitim ve araştırma yapan tek bilim tarihi bölümüdür. Lisans programına öğrenci alımı ileriki bir tarihte gerçekleşecektir. Bölümün tarihçesi ve akademik personeli hakkında bilgi edinmek için bölümün web sayfasına tıklayınız.

I. Zerkali Astronomi Okulu, Granada, 4-10 Temmuz 2010

Tarihi Sıhhat Eczanesi Açıldı.

Eskişehir'in tarihi eczanelerinden "Sıhhat Eczanesi" Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi'nde  oluşturulan Eczacılık Tarihi Müzesi'nde yeniden hayat buldu. Sıhhat Eczanesi'nin sahibi eczacı Ali Rıza Usluer'in varislerinin 2008 yılında eczanenin dolaplarını Anadolu Üniversitesi'ne bağışlamasıyla çalışmalar başladı ve tarihi eczane 16 Şubat 2010'da açıldı.  Açılışta konuşan Eczacılık Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Neşe Kırımer, eczanenin ilk tabelası dahil tüm dolaplarının, ilaç yapımında kullanılan malzemesinin ve laboratuvar gereçlerinin fakülteye getirildiğini kaydederek, müzede Usluer'in koleksiyonu ile eski ilaçların da sergilendiğini ve eczanenin asıl mekanına uygun bir düzenlemeyle geleceğin eczacılarının eğitimine katkı bulunacağını belirtti. Kırımer, Anadolu Üniversitesi'ne bir eczane müzesi açmak için araştırma yaparken,   "Eskişehir Eczacılar Odası'nın kurucularından da olan Ali Rıza Usluer ile tanıştığını ve varislerinin de desteği ile bu tarihi eczanenin üniversite bünyesine kazandırıldığını açıkladı. 2009 yılında vefat eden Usluer, 1925 yılında Sadreddin Şaylan tarafından açılan eczaneyi 1951 yılında devralmış ve eczane Eskişehir'e 85 yıl hizmet vermişti.

Eskişehir Anadolu Üniversitesi, çağlar boyu bilime emek veren gökbilimcilerimizi anmak için bir
GÜNEŞ SAATİ projesine hayat verdi.

Güneş saatinin tasarımı, Güzel Sanatlar Fakültesi, Grafik Bölümü Başkanı Prof.Dr. T.Fikret Uçar tarafından yapıldı. Bu projeye, Y.Müh. Şinasi Acar, Öğr.Gör. Murat Yurdakul, Prof.Dr. Atilla Bir, Yard.Doç.Dr. Özlem Uçar ve Kâmile Uzun katkıda bulundular. Güneş saati, Eskişehir Anadolu Üniversitesi kampusu içindeki Atatürk Kültür Merkezi'be giden yolda, Rektörlük binasının önünde bulunuyor ve güneşli günlerde saati öğrenmek isteyenlere rehberlik ediyor.

PORTRE Son başmuvakkit Ahmed Ziya Akbulut'un birçok rubu tahtasında ve güneş saatinde imzası bulunuyor. Şinasi Acar'ın geçtiğimiz aylarda yayımlanan araştırması, matematikçi, gökbilimci, güneş saati ve rubu tahtası yapımcısı, muvakkit, öğretmen, haritacı, müzeci, hattat ve ressam Ahmet Ziya Akbulut'u (1869-1938) bilimsel eserleri ve sanat yapıtlarıyla tanıtıyor.

Acar'ın makalesinden Akbulut'un 1896 -1933 yılları arasında 25 dolayında matematik ve astronomi kitabı yazdığını, İstanbul Beyazıt'taki Türk Vakıf Hat Sanatları Müzesi'nin girişinde yer alan güneş saatlerinin onun eseri olduğunu, Başbakan İsmet İnönü'nün isteğiyle Ankara için iç içe ve üç kadranı olan bir güneş saati yaptığını ve bu saatin hükümet dairesinin bahçesine yerleştirildiğini, 52 tane rubu tahtası çizdiğini, Kandilli Rasathanesi'nde müdür yardımcılığı görevinde bulunduğunu ve onun, Osmanlı'nın son muvakkiti olduğunu öğreniyoruz. A.Z.Akbulut'un ayrıntılı biyografisini Ş.Acar'ın Yapı dergisinde yayımlanan (Temmuz 2009, Sayı 332, s.98-103) makalesinde okuyabilirsiniz.

"Uluğ Bey ve dünya biliminin gelişmesine katkısı" Uluslararası Kongresi,
9-11 Haziran 2009 tarihlerinde Semerkant'ta yapıldı.

Dünya Astronomi Yılı çerçevesinde, Uluğ Bey'in doğumunun 615. yılı münasebetiyle düzenlenen kongre, yalnızca Uluğ Bey'in astronomi çalışmalarını ve etkisini değil, Ulug Bey dönemini tarih, kültür, edebiyat, eğitim ve mimari açılardan incelemeye yönelikti. Kongre programı için tıklayınız.  Kongre resimleri için tıklayınız.

Her gece her saatte Türkiye'den görülebilen yıldızları gösterir 1942 tarihli bir GÖKYÜZÜ HARİTASI

Bu harita, 1933 Üniversite Reformu'nda İstanbul Üniversitesi'ne gelen astronom Dr. W. Gleissberg tarafından 1942 yılında, lise ve üniversite öğrencilerine yıldız ve takım yıldızları tanıtmak ve öğretmek için hazırlanmış, pratik bir gereçtir. Bugün gecenin hangi saatinde Türkiye göklerinden hangi yıldızların bulunduğunu internetten öğrenebiliyorsak da, aynı bilgiyi 1942'de bu karton harita ile öğrenmek mümkündü. Ortası delik dairesel kapak haritanın üzerinde takılmakta ve döndürülerek uygun gün ve saat ayarlandığında, o tarih ve saatte Türkiye göklerinde hangi yıldızların bulunduğunu öğrenilmektedir. W.Gleissberg'in haritasının bir örneği İ.Ü. Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü arşivinde bulunmaktadır.

Ege Üniversitesi Gözlemevi tarafından 2007 yılında basılan GÖK ATLASI Temin etmek için: http://astronomy.ege.edu.tr

Türkiye'de sanayinin geçmişini anlamak için...

Mühendis ve Mimar örgütlenmesinin 100. yılını geride bırakırken...

Küçük bir grup Osmanlı mühendis ve mimar, dernek kurma amacıyla 28 Ağustos 1908'de Sirkeci'de İstasyon Bahçesi'nde toplanır. Bu toplantı, Türkiye'de mühendis ve mimarların örgütlenmesine öncülük eder. İkinci toplantı 18 Eylül'de Taksim Bahçesi'nde yapılır ve "Osmanlı Mühendis ve Mimar Cemiyeti"nin ilk yönetim kurulu belirlenir:

Nafıa Nezareti muavini ve Hendese-i Mülkiye Mektebi (sonradan Mühendis Mektebi) Mühendis Mehmed Hulusi Bey (Başkan); Darülfünun-i Osmani Müdür-i Sanisi Mühendis Agop Boyacıyan Efendi (2.Başkan), Ser Mimar-ı Hazret-i Şehriyari Mimar Vedat Tek  (2.Başkan); Evkaf Nezareti İmalat Müdürü ve Hendese-i Mülkiye Mektebi muallimi Mimar Kemaleddin Bey (Katip), Mimar Karakaş Efendi (Katip), Nafıa Nezareti'nden Mühendis Ziya Bey (Katip).

Bu ilk derneği, "Türkiye Mimar ve Mühendisler Cemiyeti" (Association des Architectes et Ingénieurs en Turquie, İstanbul, 1914) izler. Cumhuriyet'in ilanından sonra mühendis ve mimarlar birbirlerinden bağımsız olarak örgütlenirler: "Türk Mühendisleri Ocağı" 1923'de, "Türk Yüksek Mimarlar Derneği" 1927'de kurulur.

Çay bahçelerindeki toplantılardan doğan ve 100. yılını kutlayan mühendis-mimar örgütlenmesinin başlangıcını, dönemin siyasi ve iktisadi tarihini ve Cemiyet'le ilgili belgeleri (raporlar, üye listeleri) Osmanlı Mühendis ve Mimar Cemiyeti - Belgeleriyle adlı kitapta okuyabilirsiniz.

Türk Lirası'nda
bir bilim tarihçisi:
Aydın Sayılı

Aydın Sayılı filmini izlemek için tıklayınız.

Ziraat Ameliyat Mektebi, Bursa (Kuruluş 1891)

Tema olarak ziraat tarihini seçtiğimiz bu ayda,
ziraat tarihiyle ilgili bir YENİ ve bir ESKİ kitabı inceleyebilir,
E-metinlerde, Sevtap Kadıoğlu'nun Osmanlı döneminde Türkiye'de ziraat okullarını inceleyen yazısını okuyabilirsiniz.

Anadolu'da Su Dolapları:
2007'de yayın hayatına başlayan aylık kültür ve keşif dergisi Hatay'da yayınlanan bir makale Antakya'nın eski su dolaplarını inceliyor. Günümüzde dünyada çok az örneği kalan, ne yazık ki Türkiye'mizde hiç kalmayan bu teknolojik yapıları tanımak için tıklayınız.

Carolus Linnaeus'un (1707-1778)
300. doğum yılında onun yaşam öyküsünü ve
bitki sistematiği konusundaki çalışmlarını okumak için tıklayınız.
Linnaeus Tercentenary 2007

Kırım Savaşı'nda İstanbul'a gelen müttefik ordu askerleri Üsküdar'da (Illustrated London News, 15 Temmuz 1854).

Kırım Savaşı ve Tıp

Kırım Savaşı (1853-1856). Rusya'nın Osmanlı topraklarındaki bütün Ortodoksları himayesi altına alma isteğinin reddedilmesi üzerine, Rus orduları Tuna'nın kuzeyindeki Osmanlı topraklarına saldırmış, Sinop'u topa tutarak Osmanlı donanmasını yok etmişti (Kasım 1853). Rusya'nın bölgedeki üstünlüğünü arttırmasına engellemek için Fransa ve İngiltere savaşa katıldılar. Eylül 1854'te, 89 savaş ve 267 taşıt gemisi 60 000'e yakın askeri Kırım'a çıkardı. Savaş 1855 yılı sonunda Sivastopol'ün düşmesiyle sona erdiğinde, Rusya zayıflamış, Avrupa'daki güçler dengesi kurulmuştu. Ancak gerek çatışmalarda, gerek hastalıktan iki yüz binin üzerinde kişi yaşamını kaybetmişti. Kırım Savaşı ve Paris Antlaşması (1856), Rusya'nın Akdeniz'e inme politikasını bir müddet için engellemiş ise de, Osmanlı Devleti'ne yeni yaptırımlar getirmekteydi.Fotoğraflarla belgelenen ilk savaş olan Kırım Savaşı için, özellikle İngiltere'de çeşitli besteler yapılmıştı. Osmanlı ordusunun başında bulunan Serdar-ı Ekrem Ömer Paşa (1806-1871) için yazılan valsleri dinlemek için tıklayınız.

Kırım Savaşı'nda müttefik ordularla yapılan işbirliği, Osmanlı ordusunun teknik ve idari bakımdan yeniden yapılanmasını sağlamıştı. Savaşın sivil kurumlara yansıması özellikle tıp alanında görüldü. Müttefik ordularla birlikte İstanbul'a gelen doktor ve cerrahlar, aralarında bilgi alışverişi sağlamak amacıyla bir tıp derneği kurdular: Cemiyet-i Tıbbiye-i Şahane (Société Impériale de Médecine). Bu, Türkiye'de kurulan ilk tıp derneğiydi. Cemiyet, bilimsel toplantılarında yapılan sunumlar ve tartışmalar yanında bilimsel makaleleri de içeren bir tıp dergisi yayımlamaya başladı. Gazette Medicale d'Orient (Şark Tıp Gazetesi)'nin ilk sayısının kapağına ve dergideki 1858 yılı İstanbul ölüm istatistiğine ulaşmak için tıklayınız.

Bugün, Türk Tıp Derneği adı ile devam eden Cemiyet'in 50. ve 100. kuruluş yıldönümleri özel törenlerle kutlanmıştır. 100. yıl kutlaması için A. Süheyl Ünver'e çizdirilen yukarıdaki rozet, 2 Haziran 1956'de yapılan kutlamada cemiyet üyelerinin yakalarını süslemekteydi.

Kırım Savaşı, hastabakıcılık hizmetlerinin öneminin anlaşılmasına ve gelişmesine de katkıda bulundu. Hemşirelik mesleğinin kurucusu olarak kabul edilen Florence Nightingale (1820-1910) savaş sırasında 42 İngiliz hanımla birlikte İstanbul'a gelerek hastane olarak kullanılan Selimiye Kışlası'nda iki yıl boyunca yaralıları tedavi etti, hastabakıcılık eğitimi verdi. İngiltere'ye döndükten on yıl sonra, Kırım Savaşı sırasında Hariciye Nazırı olan Doktor Keçecizade Fuad Paşa (1815-1859) kendisini Londra'da ziyaret etti. Bu ziyaretin anısını F.Nightingale'in kaleminden okumak için tıklayınız. "Dr. Kazım İsmail'in gözünden Kırım Savaşı ve Florence Nightingale"i okumak için mesaj panosuna tıklayınız.

Kırım Savaşı'nın 150. yılında İstanbul'da iki etkinlik:"Savaştan Barışa: 150. Yıldönümünde Kırım Savaşı ve Paris Antlaşması (1853-1856)" sempozyumu programı için tıklayınız.

"Kırım Savaşının 150.Yılı" sergisi kataloğu için tıklayınız.
(9 Aralık-25 Şubat 2007, Sadberk Hanım Müzesi)

27 Şubat 1877 Ay tutulması
İstanbul'da yaşananları okumak için tıklayınız.

3 Mart 2007 Ay Tutulması
Kandilli Rasathanesi ve Ankara Üniversitesi Rasathanesi
sayfalarından bilgi alabilirsiniz.

Leonardo Da Vinci Dosyası

Teknoloji tarihi sergisi: Leonardo Da Vinci'nin çizimlerine dayanarak orijinal boyutlarda üretilmiş 40 makine, uluslararası bir sergi programı çerçevesinde 11 ülkeyi geziyor. Leonardo'nun Makineleri 31 Aralık 2006 tarihine kadar İstanbul'da Rahmi Koç Sanayi Müzesi'nde görülebilir. Daha fazla bilgi için tıklayınız.

Leonardo ve İstanbul köprüsü: Roma'dan İstanbul gazetelerine gelen bir telgraf, Leonardo Da Vinci'nin İstanbul için bir köprü tasarladığını (Leonardo Bridge) ve bu konuda Sultan II. Bayezid'e bir mektup yazdığını haber vermektedir. Bilim tarihçisi Dr. Adnan Adıvar, 1952 yılında yayınlanan bu haberin perde arkasını ve Sultan II. Bayezid'e yazılan mektubu yayımlamıştır. Adıvar'ın yazılarından Michelangelo'nun da İstanbul için bir köprü tasarladığını öğrenmekteyiz. Devamı için tıklayınız.

Leonardo'nun İstanbul köprüsü çizimlerine dayanarak Oslo'nun kuzeyinde inşa edilen köprüyü görmek için tıklayınız.

STEP (Science and Technology in the European Periphery)
Araştırma Grubu'nun 5. Toplantısı:
"Avrupa'nın çevresinde bilim ve teknolojinin popülerleştirilmesi"
1-3 Haziran 2006, Minorka (Program için tıklayınız)

STEP, 1999 yılında İspanya, Portekiz, Belçika, Yunanistan, Türkiye, İtalya, Rusya, İsveç ve Danimarkalı bilim tarihçileri tarafından  kurulmuştur.  Bilim ve teknolojinin Avrupa'nın  merkezinden, çevre ülkelere iletilmesinin tarihini araştıran bu grup, 2000 yılından itibaren her iki yılda bir, farklı konular üzerine toplantılar düzenlemektedir.

1914, 1936, 2006 Güneş Tutulmaları

Sahibinin sesinden görelilik teorisi

Mezopotamya kil tabletlerinde matematik